Richtlijnen > 2020 > 03

09mrt 20Vaccinaties buiten het basisschema: Meningokokken

Meningokokken zijn bacteriën die ernstige infecties  (meningitis/hersenvliesontsteking en sepsis/“bloedvergiftiging”) kunnen veroorzaken op elke leeftijd. Vooral jonge kinderen ( van 2 maanden tot 5 jaar) en adolescenten (tussen 15 en 19 jaar), die meestal vooraf gezond waren, behoren tot de risicogroepen.

Bij zuigelingen worden vroegtijdige symptomen zoals verminderde alertheid, toegenomen slaperigheid, verhoogde prikkelbaarheid, mindere eetlust niet steeds in verband gebracht met een beginnende meningokokken infectie en soms verward met een “griep”. Op oudere leeftijd zijn naast koorts, klachten van hoofdpijn, lichtschuwheid soms met braken en toenemende huidvlekken, meer specifieke symptomen.

Deze meningokokken infecties komen niet zo vaak voor, maar kunnen wel zeer ernstige gevolgen hebben, met dodelijke afloop (5 – 10 %) of  kans op zware en soms levenslange complicaties (20 – 30 %) (o.a. doofheid, amputaties, neurologische schade, epilepsie, leerstoornissen) bij de overlevenden. Laattijdige diagnose en uitgestelde behandeling verhogen de kans op een levensbedreigende situatie.

Vaccinaties kunnen ernstige en levensbedreigende infecties voorkomen.

Het basis vaccinatieschema voor kinderen bevat momenteel , naast vaccins tegen bacteriën zoals Pneumokokken en Haemophilus influenzae type b, die eveneens dergelijke ernstige infecties kunnen veroorzaken, een vaccin tegen één soort meningokok: type C, dat éénmalig wordt toegediend op de leeftijd van 15 maanden. Er zijn echter nog andere soorten gevaarlijke meningokokken, waaronder type B, A, W en Y, waartegen veilige en doeltreffende vaccins ter beschikking zijn, doch die nog niet in het routine vaccinatieschema zijn opgenomen in België.

De meningokokken types A, C, W en Y zijn gecombineerd aanwezig in twee bestaande vaccins: Nimenrix^® dat vanaf de leeftijd van 6 weken mag worden toegediend en Menveo® dat mag worden toegediend vanaf de leeftijd van 2 jaar. Geen van beide vaccins wordt terugbetaald door de verplichte ziekteverzekering. Elk van deze vaccins kost ongeveer 53 euro.

De Hoge Gezondheidsraad (HGR) van België beveelt aan om in het basisvaccinatieschema het vaccin tegen meningokokken C te vervangen door het gecombineerd vaccin tegen meningokokken ACWY voor kinderen van 15 maanden. Mits akkoord van de ouders, zal het vaccin op 15 maanden worden toegediend in het consultatiebureau van Kind & Gezin of door de huisarts of kinderarts. De ouders moeten het vaccin meebrengen dat ze , mits voorleggen van een voorschrift, vooraf in de apotheek afhalen. Koel bewaren in koelkast (tussen 2 °C en 8 °C) is belangrijk. Verder beveelt de HGR aan om het gecombineerde meningokokken ACWY vaccin toe te dienen aan adolescenten van 15-16 jaar tegelijk met de herhalingsspuit voor tetanus/difterie/kinkhoest (Tdap).

Tegen meningokokken B zijn er twee vaccins beschikbaar. Bexsero^® kan worden toegediend vanaf de leeftijd van 2 maanden en Trumenba^® vanaf de leeftijd van 10 jaar.

Gezien de infectie door meningokokken B zich reeds op zeer jonge leeftijd kan voordoen, valt vaccinatie vanaf de leeftijd van 2 maanden zeker te overwegen, wat ook door de HGR wordt ondersteund. Het aantal toedieningen hangt af van de leeftijd waarop de vaccinatie wordt gestart. Vooral bij jonge kinderen kan er koorts optreden, waarvoor gebruik van paracetamol wordt aangeraden (* zie verder). Gezien de HGR de toediening  van het meningokokken vaccin momenteel alleen  aanraadt op individuele basis zonder voorstel tot inschakeling in het basisvaccinatieschema zal Kind & Gezin dit vaccin niet toedienen en moeten de ouders zich daartoe tot hun huisarts of kinderarts wenden, zowel voor het verkrijgen van een voorschrift als voor de toediening.

Eveneens op individuele basis kan beslist worden één van beide meningokokken B vaccins toe te dienen aan adolescenten tussen de leeftijd van 15 en 19 jaar. De HGR raadt in haar aanbevelingen ook aan om bij personen die een verhoogd risico op infecties door meningokokken B vertonen omwille van een onderliggende ziekte, de vaccinatie tegen meningokokken B te overwegen. Dit wordt best met de behandelende arts verder besproken.

Zowel Bexsero^® als Trumenba^® kunnen tegelijk worden toegediend met de andere routinevaccins. Eén dosis kost respectievelijk 86.52 en 76.98 euro. Ook deze vaccins worden niet terugbetaald vanuit de verplichte ziekteverzekering.

*Paracetamol toediening.

Als teken van stimulatie van het immuunsysteem, kan koorts verwacht worden na elke vaccinatie. Wanneer bij jonge zuigelingen (beneden de leeftijd van 12 maanden) de toediening van Bexsero^® samen met de  andere “routine” vaccins gebeurt , zal in meer dan de helft koorts optreden. De koorts piekt meestal een 6-tal uren na de vaccinatie en duurt gewoonlijk niet langer dan 2 dagen (48 uren).

De toediening van paracetamol verlaagt de kans dat het kind (hoge) koorts zal ontwikkelen.  Pijn en ongemak bij de zuigeling kunnen daardoor ook worden verminderd.

Paracetamol wordt best met een siroop via de mond toegediend, volgens de dosering op de bijsluiter van het gebruikte product of advies van de arts. Bij prematuur geboren kinderen wordt de aanbevolen dosis best besproken met de arts.

De eerste dosis kan net voor of binnen het half uur na de vaccinatie worden gegeven. Na 6 uren kan een tweede dosis worden toegediend en  6 uren daarna een derde dosis. Indien de zuigeling nadien nog koorts vertoont binnen een periode van 48 uren, kan eenzelfde dosis worden herhaald om de 6 uren. Wanneer de gedragingen van de zuigeling tot ongerustheid van de ouders leiden of wanneer de koorts langer dan 2 dagen aanhoudt moet contact worden gezocht met de behandelende arts.